مدت زمان مطالعه : 4 دقیقه
موسیقی همیشه مورد توجه و ستایش مردم بوده و برای تک تک فعالیتهای فرهنگی و هنری از جمله تئاتر و سینما مورد استفاده قرار گرفته است. کاربرد موسیقی در تئاتر مربوط به امروز نیست؛ بلکه هنرمندان از گذشتههای بسیار دور برای جلا بخشیدن به اجرای تئاتر از موسیقی بهره میبردهاند. آهنگسازی برای تئاتر، یکی از شاخههای هنر محسوب میشود که ساختار و قواعدی مخصوص به خود دارد. برای آشنایی بیشتر و اهمیت اجرای موسیقی به همراه نمایش، با آکادمی مهآر ما همراه باشید.
تاریخچه موسیقی تئاتر
موسیقی از زمان پیدایش تئاتر با آن همراه بوده و به نوعی زبان آن محسوب میشود. قدیمیترین و ابتداییترین نمایشها مربوط به یونان باستان هستند که معمولا به همراه موسیقی به اجرا در میآمدند و گاهی اوقات چندین ساز کوبهای و یا ساز بادی نمایش را همراهی میکردند.
در نمایشهای رم و ایتالیا که برگرفته از یونان باستان بود، موسیقی جایگاه ویژهای داشت و جزء ارکان اصلی نمایش بهشمار میرفت. نمایشنامههای ربانی با استفاده از سازهای مخصوص متناسب با هر شخصیت نمایش، احساسات بیننده را به اوج خود میرساندند.
اگر بخواهیم از تاریخچه موسیقی و آهنگسازی برای تئاتر در ایران بگوییم، میتوان به تعزیهخوانی، روحوضی و سیاه بازی اشاره کرد که همگی با نواختن آلات موسیقی همراه بودهاند. نواختن سازهای کوبهای و برنجی در طول اجرای تعزیه، باعث درک بهتر عمق فاجعه کربلا و رشادتهای شخصیتهای آن میشد.
اهمیت موسیقی در تئاتر
موسیقی نه تنها در تئاتر بلکه در بسیاری از آیینهای اجتماعی مانند جشنها، عزاداریها و عبادات از جایگاه ویژهای برخوردار بوده و این امر، بهخاطر ذات موسیقی است. زمانی که به تماشای یک تئاتر موزیکال نشستهایم و غرق در حرکات و دیالوگهای شخصیتهای آن هستیم، ممکن است ناخودآگاه احساسات ما چندین برابر شوند و حس غم، شادی، ترس و یا اضطراب را تجربه کنیم. این اتفاق، همان تأثیر موسیقی بر روان ما بوده که مستقیما و بدون دخالت عقل و منطق، احساسات ما را برانگیخته میسازد.
موسیقی به تنهایی میتواند بیان کننده احساسات باشد؛ حال اگر با نمایش همراه شود، فضایی زنده و پویا ایجاد خواهد کرد و علاوه بر اینکه به بازیگر کمک میکند بازی قویتر و بهتری را اجرا کند، به بیننده این توانایی را میدهد تا درک بهتری از موضوع نمایش داشته باشد.
گاهی اوقات موسیقی برای پیوند میان دو پرده نمایش بهکار میرود و فضای خالی آن را پر میکند تا ذهن تماشاگر از حال و هوای نمایش فاصله نگیرد و هیجانات او برای ادامه تماشای تئاتر حفظ شود. اگر یک اجرای تئاتر را، یک بار به همراه موسیقی و یک بار بدون موسیقی تماشا کنید قطعا به اهمیت آهنگسازی برای تئاتر پیخواهید برد.
انواع سبکهای موسیقی در تئاتر
آهنگسازی برای تئاتر بسته به موضوع و داستانی که اجرا میشود سبک متفاوتی دارد؛ گاهی اوقات کارگردان نیاز دارد غم و اندوه را به بیننده القا کرده و یا ترس و اضطراب را برای او ایجاد کند؛ برانگیختن هر یک از این احساسات، جدای از اینکه چه سازی انتخاب میشود، سبک موسیقی خاص خود را میطلبد.
در آهنگسازی برای تئاتر حماسی، که بسیاری از ما با نوعی از آن (تعزیهخوانی و شاهنامهخوانی) آشنا هستیم، استفاده از سازهای کوبهای بهخوبی حس رشادت و جوانمردی شخصیتهای داستان را به تماشاگران القا میکند. انتخاب ساز مناسب و تنظیم هنرمندانه از دشواریهای آهنگسازی برای تئاتر است که نیاز به تخصص و مهارت بسیاری دارد و صحیح انجام شدن آن، جذابیت نمایش را چندین برابر خواهد کرد.
با توجه به مطالبی که گفته شد، آهنگسازی برای تئاتر در سبکهای مختلفی انجام میشود و محدودیتی برای آن وجود ندارد.
ساخت موسیقی تئاتر با استفاده از نرمافزارهای کامپیوتری
موسیقیای که در هنگام اجرای تئاتر بهصورت زنده نواخته میشود بسیار تأثیرگذار خواهد بود؛ اما باید پذیرفت که هماهنگ شدن چندین نوازنده برای شبهای متوالی، علاوه بر پرهزینه بودن، کار راحتی نیست و سختیهای بسیاری دارد.
نرمافزارها و پلتفرمهای فراوانی در زمینه آهنگسازی وجود دارند که برخی از آنها از محبوبیت بیشتری نسبت به بقیه برخوردار هستند و توسط بسیاری از آهنگسازان داخلی و خارجی مورد استفاده قرار میگیرند. با دریافت و گذراندن آموزش آهنگسازی نمایش با کامپیوتر، میتوانید بهراحتی توسط هر کدام از آنها بهخلق آثاری بینظیر بپردازید. معروفترین این نرمافزارها عبارتند از:
- نرمافزار کیوبیس (Cubase)
- نرمافزار اف ال استودیو ( FL studio)
- نرمافزار Audacity
- نرمافزار Studio one
لازم به ذکر است که در آموزش آهنگسازی، نمایش با کامپیوتر به تنهایی کافی نیست؛ بلکه آهنگساز باید از هنر تنظیم آهنگ، انتخاب گام مناسب و آکورد نیز بهرهمند باشد.
سخن آخر
در این مقاله سعی داشتیم تا علاوه بر اهمیت آهنگسازی برای تئاتر و تأثیر آن بر تماشاگران، به معرفی نرم افزارهای آهنگسازی نمایش با کامپیوتر نیز بپردازیم. اگر شما هم به دنبال دریافت آموزش آهنگسازی نمایش با کامپیوتر هستید، میتوانید در یکی از دورههای آکادمی مهآر شرکت کرده و مهارات خود را تقویت کنید. امیدواریم مطالب گفته شده، مفید واقع شده باشند.
سوالات متداول
آیا آهنگسازی برای تئاتر به عنوان یکی از زیر شاخههای آهنگسازی شناخته میشود؟
بله؛ آهنگسازی برای تئاتر چالشهای بسیاری دارد و حتی بعضی از آهنگسازان، آن را دشوارتر از ساخت آهنگ برای کنسرت میدانند. با توجه به داشتن سبکهای مختلف و تکنیکهای بهخصوص، آهنگسازی برای تئاتر را میتوان یکی از زیرشاخههای آهنگسازی در نظر گرفت.
تأثیرگذارترین بخش موسیقی تئاتر کدام قسمت است؟
تأثیرگذارترین بخش موسیقی تئاتر، تم اولیه است که به بقیه بخشهای نمایش نیز بسط داده میشود؛ بنابراین، خلق تم اولیه جذاب، اهمیت بسیاری دارد.
مهمترین فاکتور در ایجاد احساسات مختلف در موسیقی تئاتر چیست؟
مهمترین فاکتور برای برانگیختن احساسات مورد نظر، انتخاب گام مناسب است.
آیا تحصیل در رشته آهنگسازی برای تئاتر امکانپذیر است؟
در حال حاضر تحصیل در این رشته در دانشگاههای ایران امکانپذیر نیست و دانشجویان باید به کشورهای دیگر مهاجرت کنند. امیدواریم با کمک استادان و پیشکسوتان موسیقی، بهزودی این امکان در دانشگاههای ایران فراهم شود. البته علاقهمندان میتوانند در دورههای مرتبط شرکت کرده و علم و مهارت خود را در این زمینه افزایش دهند.