همه چیز درباره تاریخچه رپ فارس
مدت زمان مطالعه: 5 دقیقه
امروزه موسیقی به بخشی از زندگی افراد تبدیل شده و شاید به ندرت فردی پیدا شود که در طول روز لحظاتی را به شنیدن موزیک مورد علاقه خود اختصاص ندهد. استقبال بسیار زیاد از موسیقی و فراگیر شدن آن، باعث پدید آمدن ژانرهای گوناگونی از آن شده که از جدیدترین آن‌ها می‌توان به رپ اشاره کرد. این سبک تقریبا نوظهور از ایالات متحده آمریکا شروع شد و سپس به کشورهای سراسر دنیا از جمله ایران گسترش یافت.
تاریخچه رپ فارس به اواخر دهه ۷۰ شمسی برمی‌گردد و به نوعی برگرفته از سبک رپ آمریکایی محسوب می‌شود؛ اما تمام خصوصیات آن را نداشته و تفاوت‌هایی نیز وجود دارند. در ادامه به بررسی این سبک از موسیقی، معرفی نسل های مختلف و اولین رپ ایرانی خواهیم پرداخت. برای آشنایی بیش‌تر با این مقوله، با آکادمی مهآر همراه باشید.
رپ چیست؟
در مقاله «تاریخچه رپ دنیا» درباره تاریخچه کلی رپ صحبت کردیم؛ اما پیش از این‌که با تاریخچه رپ فارس آشنا شوید، بهتر است تا با سبک رپ آشنایی پیدا کنید. رپ یک نوع از ژانرهای موسیقی (خیابانی و اعتراضی) محسوب شده که ابتدا توسط سیاهپوستان آمریکایی در دهه ۸۰ میلادی برای اعتراض به وضعیت اجتماعی موجود آن زمان پدید آمد. این سبک موسیقی از کنار هم قرار گرفتن یک‌سری کلمات آسان و قابل فهم ساخته شده که به‌صورت بسیار سریع و ریتمیک خوانده می‌شوند. مسئله مهمی که درمورد رپ وجود دارد، تأثیرگذاری آن است. سبک رپ حقیقتا موفق بوده و امروزه به یکی از محبوب‌ترین ژانرهای موسیقی، مخصوصا در بین نسل جوان تبدیل شده است.
چگونگی پدید آمدن رپ فارسی و انواع آن
اولین رپ ایرانی در اواخر دهه ۶۰ میلادی توسط حسن شماعی‌زاده اجرا شده است و پس از آن با یک فاصله ۳۰ ساله، در دهه ۹۰ میلادی پس از ترور شدن توپاک شکور و رسانه‌ای شدن جنبه‌های مثبت این سبک از موسیقی، موزیسین‌های بیشتری به این سبک علاقه نشان دادند.
در اواخر دهه ۷۰ شمسی موسیقی با همین سبک در برنامه تلویزیونی به نام اکسیژن پخش شد و تا حدودی مورد استقبال قرار گرفت. پس از آن، اولین رپ ایرانی توسط شاهکار بینش‌پژوه تحت عنوان آلبوم اسکناس با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وارد عرصه موسیقی شد.
همان‌گونه که قبلا به آن اشاره شد موسیقی رپ برای اعتراض به مشکلات اجتماعی و سیاسی شکل گرفت و تاریخچه رپ فارس نیز همین موضوع را تا حدودی تأیید می‌کند؛ اما به مرور زمان رپرهای جدیدی با هدف‌های متفاوت پا به این عرصه گذاشتند و مورد پسند عامه مردم قرار گرفتند.
رپ فارسی را می‌توان به‌طور کلی به دو دسته تقسیم کرد:
رپ مین‌استریم
رپرهایی که در این سبک کار می‌کنند بیش‌تر به موضوعات خوش‌گذرانی، عشق و مسائل روزمره می‌پردازند و به نوعی ترویج زندگی آزاد را در رأس کار خود دارند. رپ مین‌استریم مورد پسند بسیاری از افراد واقع شده و سبکی عامه‌پسند محسوب می‌شود.
رپ زیرزمینی
هدف از رپ زیرزمینی و یا همان آندگراند تغییر وضعیت جامعه و اصلاح آن بوده و بیش‌تر موضوعات آن به مسائل و مشکلات اجتماعی مربوط می‌شود. رپرهای این سبک معمولا به‌طور مستقل کار می‌کنند و تحت حمایت رسانه‌ها نیستند. از هر چارچوبی که آنان را محدود سازد، پرهیز می‌کنند تا بتوانند آزادانه عمل کنند. رپرهای زیرزمینی لحن تند و صریحی داشته و به همین جهت طرفداران خاص خود را دارند.
معرفی نسل های مختلف در رپ فارسی
با توجه به تاریخچه رپ فارس متوجه می‌شویم خوانندگان این سبک از موسیقی روز به روز بیش‌تر شده و نظر بسیاری از نوجوانان و جوانان را به خود جلب کرده‌اند. از زمان پدید آمدن رپ در ایران تاکنون نسل‌های مختلفی وارد این عرصه شده‌اند و چهار نسل را تشکیل داده‌اند که به شرح زیر هستند:
نسل اول:
این نسل در واقع پیشگامان رپ فارسی محسوب می‌شوند و برای پیشرفت این سبک از موسیقی تلاش فراوانی داشته‌اند. از معروف‌ترین رپرهای این نسل می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:
هیچکس
سروش لشکری ملقب به هیچکس متولد سال ۱۳۶۴، یکی از معروف‌ترین خوانندگان این سبک در ایران بوده و طرفداران بسیاری دارد. هیچکس گروه صامت را تشکیل داد و بسیاری از رپرها را دور هم جمع کرد؛ به همین جهت لقب پدر رپ فارس را به او داده‌اند.
یاس
یاسر بختیاری معروف به یاس متولد ۱۳۶۱ بوده و از جایگاه خاصی در میان مردم برخوردار است. شاید بتوان گفت مجوز اولین رپ ایرانی برای او صادر شده و جزو رپرهایی است که عبارات عامیانه در کارش دیده نمی‌شوند.
حصین ابلیس
حسین رحمتی ملقب به حصین ابلیس یکی دیگر از رپرهای نسل یک بوده که متولد سال ۱۳۶۷ در شهر مشهد است. او کار خودش را با یک گروه به نام ۰۵۱ شروع کرد و پس از مدتی با رپری به نام صادق گروهی را تشکیل دادند که دوام چندانی نداشت و اکنون به‌صورت انفرادی به فعالیت خود مشغول است.
پیشرو
محمدرضا ناصری آزاد یکی از برترین رپرهای ایران محسوب شده و در بین جوانان از محبوبیت فراوانی برخوردار است. او کار خود را با گروه آندرگراند هیچکس شروع کرد و پس از مدتی از آن‌ها جدا شد. پیشرو علاوه بر رپ، در زمینه آهنگسازی نیز از مهارت بالایی برخوردار است.
نسل دوم:
نسل دوم رپرها مانند نسل اول کوشش فراوانی برای بقای این سبک از موسیقی انجام دادند و با خلاقیت و هنرمندی توانستند رایم‌های جدیدی را به رپ فارسی اضافه نمایند. معروف‌ترین رپرهای نسل دوم عبارتند از:
جیدال
علی قلی‌نژاد معروف به جیدال متولد سال ۱۳۷۰، یکی از رپرهای نسل دوم بوده که کار خود را از ۱۴ سالگی آغاز کرد. او از همان ابتدا به واسطه مادر که استاد و نوازنده سه‌تار و دف بود با موسیقی آشنایی داشت، اما تحصیلات خود را در رشته سینما ادامه داده است. او اکنون خارج از ایران سکونت دارد.
جرشا
سعید گارا ملقب به جرشا یکی دیگر از رپرهای معروف نسل دوم بوده که خیلی زود شروع به خوانندگی رپ نمود و توانست نظر بسیاری را به خود جلب کند. او اولین رپر نسل دوم است که همکاری با رادیو جوان را در کارنامه خود دارد. جرشا علاوه بر خوانندگی به میکس و مسترینگ و بیت‌سازی مشغول است.
آرش سرطان
آرش از رپرهای شناخته شده نسل دوم است که آهنگ‌های فراوانی را تولید کرده و طرفداران بسیاری دارد. از مشهورترین آهنگ‌های او می‌توان به علی چایی، حال نمی‌کنم، خط و باریک اشاره کرد.
این رپر ایرانی از ۱۴ سالگی وارد عرصه موسیقی شد و کار خود را با آهنگسازی آغاز کرد. اکنون او یکی از رپرهای معروف نسل دو محسوب شده و توانسته شهرت خوبی به‌دست آورد.
سینا تهم
سینا تهم متولد سال ۱۳۶۷ جزو رپرهای نسل دو و گروه پایدار بوده و شخصیت خاص و عجیب او باعث شده طرفداران بسیاری داشته باشد. او آهنگ‌هایش را در سایت متعلق به خودش به اشتراک می‌گذارد.
نسل سوم:
در معرفی نسل های مختلف به نسل سوم می‌رسیم. معروف‌ترین این افراد به شرح زیر هستند:
حمید صفت
حمید امیری صفت متولد سال ۱۳۷۲ در تهران بوده و یکی از رپرهای معروف نسل سوم محسوب می‌شود. او صدای منحصر به فردی دارد و از سبک خاصی پیروی می‌کند.
بامداد جعفری
بامداد کار خود را از ۱۵ سالگی با گروه پلاک به‌صورت حرفه‌ای آغاز کرد. او با خوانندگانی چون داریوش، هیچکس و دیگرد همکاری داشته و از آهنگ‌های موفق او می‌توان به ابولجن، هر جا، انزوا و آهنگ شور اشاره کرد.
اشکان فدایی
فدایی نیز یکی دیگر از رپرهای موفق ایرانی بوده که با گروه‌های مختلفی همکاری داشته است. او اولین آهنگ خود را در سال ۸۸ منتشر کرد و با استقبال خوبی از سوی جوانان روبه‌رو شد.
بهزاد لیتو
بهزاد داورپناه متولد سال ۱۳۷۰در شهر اصفهان است. او یکی از رپرهای نسل سوم محسوب می‌شود که با خوانندگان بسیاری چون پایدار، خلسه و زدبازی همکاری داشته و نظر بسیاری را به خود جلب کرده است.
نسل چهارم:
این خوانندگان جوان‌ترین نسل هستند و سن آن‌ها به ۳۰ سال نمی‌رسد. این افراد با امکانات کمی که در اختیار داشته‌اند، به بقا و رشد این سبک از موسیقی کمک فراوانی کرده‌اند و مورد تعریف و تمجید نسل یک واقع شده‌اند. از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:
علی سالک
سالک از رپرهای موفق نسل چهارم است. او با کار نویسندگی به دنیای هنر پا گذاشت و کار خود را با نام راوی آغاز کرد. از آلبوم‌های او می‌توان به بی‌نظی، جنون و سقوط اشاره داشت.
کیارپ
کیارپ نیز یکی از رپرهای این نسل بوده که از هواداران و طرفداران بسیاری برخوردار است. او آهنگ‌های موفقی به نام‌های پیاز و جعفری، مرگ و زندگی، مجهول و برادر در کارنامه هنری خود دارد.
چرسی
چرسی یکی از رپرهای معروف جنوب کشور بوده که تن صدای او یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد او به‌شمار می‌رود. بهترین آهنگ‌های او، فیلم، پودر و بوف نام دارند.
سخن آخر
در این مطلب شما را با مختصری از تاریخچه رپ فارس آشنا ساختیم و به معرفی نسل های مختلف در این سبک از موسیقی پرداختیم. در نظر داشته باشید هنرمندان بسیار زیادی در این زمینه فعالیت دارند و ما تنها به معروف‌ترین آن‌ها اشاره کردیم. امیدواریم این مطالب برای شما مفید واقع شده باشد.
سوالات متداول
چگونه می‌توانیم از خوانندگان این سبک اطلاعات بیشتری به‌دست آوریم؟
بیش‌تر رپرهای ایرانی در اینستاگرام فعالیت دارند. شما می‌توانید با سرچ کردن نام آن‌ها به صفحه آن‌ها دسترسی داشته باشید.
آیا در بین آثارهای رپرهای ایرانی دیس ترک وجود دارد؟
بله. انتشار دیس ترک بیش‌تر در نسل سوم و چهارم به‌وفور دیده می‌شود.
آیا موضوعات رپ در ایران، مانند دیگر کشورها است؟
باید بگوییم به‌طور کلی رپ موسیقی اعتراضی بوده و جهت نقد مسائل اجتماعی و سیاسی پدید آمده، اما به مرور زمان تغییراتی در آن ایجاد شده که منحصر به کشور ما نبوده و شامل کشورهای دیگر نیز می‌شود.
